Làng Lựu Bảo nằm khép mình bên dòng Bạch Yến với địa thế “trước sông, sau núi”. Đây là một làng quê ven đô vẫn còn giữ những giá trị văn hóa lâu đời, được hình thành vào thế kỉ 15. Làng nổi tiếng làm bánh tráng, bánh ướt truyền thống lâu đời. Cùng Check in Huế khám phá nhé.
Gìn giữ và lưu truyền nghề bánh tráng, bánh ướt ba thế kỷ
Làng Lựu Bảo có vẻ đẹp nên thơ, trữ tình và nét duyên dáng của riêng mình nhờ địa thế “trước sông, sau núi”. Lựu Bảo còn nổi tiếng với nghề làm bánh tráng, bánh ướt truyền thống. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nghề làm bánh tráng, bánh ướt vẫn được bà con trong làng giữ gìn và phát triển hơn ba trăm năm qua. Ca dao Huế nói về làng nghề:
“Ai về Lựu Bảo làm chi
Bánh tráng, bánh ướt gánh đi, gánh về”
Tương truyền, bánh tráng là món “lương khô” được ra đời trong thời gian chuẩn bị lương thực cho cuộc hành quân thần tốc Bắc phạt, của nghĩa quân Tây Sơn. Ngày nay, bánh tráng vẫn là một món ăn rất đặc trưng của người miền Trung.
Người Lựu Bảo đã sớm biết sử dụng những nông sản trồng trên thửa ruộng của mình để phục vụ cuộc sống tốt đẹp hơn; với cách chế biến dân dã nhưng thông minh, khéo léo. Họ tổng hợp những sản phẩm như gạo, sắn, mè tạo thành một thức ăn ngon lành – bánh tráng (bánh đa). Bánh Lựu Bảo nổi tiếng ở Huế qua ba thế kỷ giữ lửa nghề.
Người làng Lựu Bảo sản xuất nhiều loại bánh tráng khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường đa dạng như bánh mè đen, bánh mè trắng, bánh nghệ, bánh dùng cuốn tôm thịt để chiên (làm ram cuốn). Ngoài ra, bánh làm vỏ áo cho một số loại kẹo, bánh tráng không mè loại mỏng cung ứng cho các lò mè xửng.
Trên thị trường, bánh tráng bán 1000 đồng/cái loại dùng để làm ram; 3.000 đồng/cái loại để nướng và bánh ướt (làm món bánh cuốn thịt nướng) khoảng 20.000 đồng/ổ 100 cái. Bánh Lựu Bảo cũng rất phù hợp để cánh đàn ông nhâm nhi với vài thức nhắm (gỏi, nộm chuối).
Làng Lựu Bảo tảo tần với nghề bánh tráng, bánh ướt
Với nghề làm bánh tráng, hàng ngày, các hộ gia đình dậy sớm để chuẩn bị những công đoạn trước khi tráng bánh. Muốn làm được một mẻ bánh ngon, phải trải qua tuần tự các công đoạn: chọn gạo, xay bột, nêm gia vị, tráng bánh, đem phơi (hoặc sậy). Nghề này thực ra không khó nhưng phải chịu khó, thức khuya dậy sớm mới làm được.
Phần bột cho mỗi chiếc bánh phải vừa vặn, tán bột phải đều tay sao cho chiếc bánh tròn, kích thước vừa đủ. Công đoạn lấy bánh từ lò ra vỉ cũng rất khó, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa người tráng và người lấy bánh. Vì lúc này bánh vẫn còn ướt và dễ bị rách, người lấy bánh phải thật nhẹ nhàng, nâng niu đặt bánh lên mặt vỉ. Nhìn đơn giản, nhưng để có cái bánh đều, đẹp phải học rất lâu.
Để xay bột, cứ 20 kg gạo đổ thêm khoảng 10 lít nước sạch, sau đó cho thêm 8 kg bột nhứt (bột mì loại 1) để bột dẻo, thêm nửa lon muối cho bánh có vị đậm đà hơn. Sau đó, chuẩn bị lò để tráng bánh, nếu trời nắng to, chỉ khoảng 60 phút là bánh đã có thể khô. Bánh được bán theo ràng (50 chiếc/ràng), tuy độ dày mỏng mà được bán sỉ tại lò ở các mức: bánh nhúng 25.000/ràng (1,7kg), bánh nướng mè (vừng) loại mỏng 35.000 đồng/ràng, bánh mè 2 lớp dày 60.000 đồng/ràng.
Bánh ra lò được phơi dưới ánh nắng mặt trời hoặc mang sậy than vào những ngày mưa, đến khi bánh dịu lại thì mang vào để trong mát vì nếu để ngoài nắng hay sậy than quá lâu bánh sẽ bị teo lại, mất đi hình dáng ban đầu và bánh dễ bị vỡ. Sau một thời gian phơi hay sậy, bánh sẽ tự bung ra khỏi mặt vỉ, khi đó việc lấy bánh rất dễ.
Ở Huế mùa mùa hạ, đi đâu cũng thấy các lò bánh tranh thủ trời nắng tăng ca sản xuất. Hàng trăm năm qua, nghề làm bánh tráng cơ bản không có gì thay đổi; khác chăng là công đoạn xay bột xưa bằng tay nay đã có máy làm. Việc phơi bánh chủ yếu vẫn nhờ nắng trời nên hương vị bánh vẹn nguyên như xưa. Sở dĩ các làng bánh vẫn tồn tại được nhờ không gian làng còn rộng, đất nhiều để phơi bánh một cách thoải mái, sạch sẽ.
Nơi đây không chỉ có bánh tráng, mà còn nổi tiếng với nghề bánh ướt. Để có những ốp bánh ướt thơm ngon, quy trình chọn nguyên liệu và thực hiện phải kĩ hơn cả làm bánh tráng. Bà Phạm Thị Tâm, một người làm bánh lâu năm cho biết: “Phải chọn gạo thật tốt, xây bột thật nhỏ, phải đánh, lọc cho bột thật trong thì bánh ra lò mới ngon”.
Không cao sang, nhưng những chiếc bánh chứa đựng biết bao tình cảm của người làm nên nó. Sản phẩm bánh tráng, bánh ướt Lựu Bảo có mùi vị thơm ngon, giá cả hợp lý và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm nên được khách hàng trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Năm 2014, UBND thị xã Hương Trà tổ chức Lễ công bố quyết định của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế về công nhận làng nghề thủ công truyền thống bánh tráng, bánh ướt Lựu Bảo, phường Hương Hồ.
Ảnh: Internet
Tin khác