Bánh đúc mật từ xưa vẫn luôn được xem là món ăn dân dã của người dân Cố đô. Bánh không chỉ thơm ngon mà còn bắt mắt nhờ màu xanh lá tươi tắn, mát mắt. Có lẽ chỉ đến Huế bạn mới có cơ hội nếm thử qua hương vị của món bánh đúc mật. Cùng Check in Huế khám phá nhé. Cùng Check in Huế khám phá nhé.
Contents
Bánh đúc mật: món bánh dân dã độc đáo xứ Huế
Bánh đúc mật là món ăn ngày xưa chỉ làm bán vào dịp xuân. Bởi bánh đúc mật được làm từ bột gạo và một loại lá, gọi là lá bồng bồng. Lá để làm bánh là lá non để cho bánh có màu xanh đẹp mắt, nên người ta thường làm bánh đúc mật vào mùa xuân. Lá bồng bồng quết lấy nước cô đặc trộn chung với bột để làm bánh, lá có màu xanh làm bánh hấp dẫn, mùi vị rất thơm.
Bánh ăn chung với mật mía, bùi bùi, ngọt ngọt. Đi Huế hãy ghé mua ăn thử một lần món bánh đúc mật ngọt lịm tim này nhé vì không biết chừng món bánh này sẽ bị thất truyền trong tương lai nếu không được gìn giữ. Hiện ở Huế chỉ có mệ Gái còn bán món bánh này để cố níu giữ cái “hồn”, cái phong vị của Huế xưa. Chợt nhớ câu ca xưa:
“Thèm ăn một miếng đúc mật
Thương người chật vật giữ nét Huế xưa”
Khi nghe tên bánh đúc mật, có thể hình dung nguyên liệu chính cho món ăn này là từ bột và có vị ngọt. Tuy đơn giản nhưng bánh đặc biệt vì chỉ thường bán vào mùa xuân. Lý giải cho điều này, người Huế cho hay, để tạo nên màu xanh lá cây của bánh, họ dùng lá non của cây bồng bồng (bồn bồn) – loại cây ra nhiều lá non vào dịp mùa xuân.
Người Huế quan niệm rằng ăn bánh đúc mật vào dịp Tết đến, xuân về cho năm mới tươi xanh, ngọt ngào, lấy may vì bánh có màu xanh tươi và vị ngọt ngào. Không chỉ để ăn chơi, bánh còn dùng để cúng vào các dịp đặc biệt như ngày rằm, cúng ông Táo, Trang Bà Trang Ông, Giao thừa, cúng đất, hay Tết Đoan Ngọ.
Bánh đúc mật của mệ Gái
Đôi gánh ngày ngày miệt mài trên đường
Gánh bánh đúc mật của mệ Gái xuất hiện theo mùa khi lá bồng bồng mọc xanh um ở vùng quê quanh làng Chuồn, làng Lại Thế hay tận làng Diên Đại. Lá bồng bồng nhuộm màu xanh tự nhiên cho bánh.
Mệ Trần Thị Gái đã sang tuổi 80. Nhiều người mê bà vì thứ bánh xanh mướt, mềm mại gói trong miếng lá chuối dân dã kèm với hũ mật đường ngọt thơm. Hiếm có bà cụ nào lại gây thương nhớ và được mong chờ nhiều như mệ Gái bán bánh đúc mật. Cứ dịp gần Tết là vài người Huế lại hỏi nhau: “Năm ni chộ mệ chưa?”
Tầm 7h, mệ Gái đi từ nhà ở làng Lang Xá Cồn lên đường Hoàng Quốc Việt, Trường Chinh,… Theo kinh nghiệm, cứ lần ngược theo lộ trình bà đi bán thì có thể gặp được. Người dân ở khu vực này đã quen với hình ảnh một bà cụ dáng mảnh mai, vận bộ bà ba lụa, đội nón lá và trên vai gầy là đôi quang gánh nhịp nhàng theo từng bước đi. Nếu bánh hết dọc đường thì bà về sớm, còn nếu chưa hết thì bà sẽ nán lại cổng chùa Xuân Phú ở số 189 Bà Triệu đến giữa trưa.
Khi có khách mua, mệ dừng lại và bày gánh trên vỉa hè. Đôi gánh một bên đựng mẹt bánh đúc và lá chuối, còn bên kia đựng mẹt xếp nồi mật đường, dao tre, đĩa sứ. Cả hai cái chiếc mẹt đều gác trên một cái thúng cạn đựng vài thứ lặt vặt như ghế nhựa cho khách ngồi. Khi bà đưa tay gom mớ lá chuối xanh bên trên thì hiện ra lớp bánh đúc xanh mịn. Bà lấy con dao nhỏ rạch từng thớ hẹp và dài rồi cắt nhỏ thành miếng bánh hình thoi to, bằng ngón tay cái.
Những ai muốn ngồi nhâm nhi bánh tại chỗ thì bà sẽ xếp từng lát bánh lên đĩa sứ rồi rưới mật và không quên gác thêm cái dao bằng tre do bà tự làm. Dao tre vừa dùng để cắt nhỏ miếng bánh vừa dùng để xiên bánh ăn. Một phần bánh 20.000 đồng.
Sau khi bán cho khách xong, bà thu dọn đồ gọn gàng rồi lại gánh đi dọc các con đường. Bà không cần rao mà người ta vẫn biết để gọị vì các khách ruột thoáng thấy dáng bà từ xa là đã nhận ra. Có những người bịt khẩu trang kín mít nhưng mệ Gái cũng nhớ. Hai bên gặp nhau tíu tít cười nói như bạn bè lâu ngày gặp lại.
Quy trình làm bánh tỉ mỉ
Quy trình làm bánh hoàn toàn bằng thủ công. Mệ Gái kể xưa bày, nay làm. Cứ ưa hiện đại thì bánh dở lắm. Nhìn đôi bàn tay bà sần sùi bởi những vết tre cứa dọc ngang vì vót dao và chai sạn vì giã lá bồng bồng, ai cũng thấy thương yêu và ngưỡng mộ một tấm lòng mong muốn lưu giữ cái hay, cái đẹp từ quá khứ.
Để bánh đúc mật có màu xanh mướt, mệ Gái giã lá bồng bồng và lá dứa, vắt lấy nước pha vào bột gạo đã xay nhuyễn. Bà nói phải vừa giã liên tục vừa trở lá đều tay, không được nghỉ giữa chừng vì làm thế lá sẽ bị ôi. Bà vẫn giã lá bằng chày và cối, không dùng máy xay. Lá bồng bồng mọc trong bụi rậm và có màu xanh tươi thì làm bánh mới đẹp. Khi nắng mùa hè đến, lá bồng bồng cháy vàng, không còn màu đẹp nữa.
Bánh đúc xanh này chỉ ngon khi ăn với mật. Mười mấy năm trước, mệ Gái làm mật từ mật mía mua ở làng Văn Xá. Mật được nấu lên và thêm một ít nước cốt chanh cho thơm. Hiện nay, Văn Xá không còn sản xuất mật mía nên mệ dùng đường cát trắng để nấu mật. Thứ mật đường này cũng khó tính lắm: trời lạnh thì đông đặc khó múc nên chỉ đi bán vào những ngày trời ấm nóng.
Mệ Gái đã đi bán bánh đúc mật cùng với mẹ vào dịp tết đến, xuân về từ lúc mới 11 tuổi, .Hiện nay, dù đã ngoài 80 tuổi nhưng bà vẫn muốn buôn bán dù con cháu sẵn sàng nuôi mình. Vì bánh đúc mật chỉ bán vào mùa xuân nên thời gian còn lại bà làm việc khác mà như bà diễn tả là “buông cái chầm, cầm cái chèo”. Khi thấy tuổi bà ngày một cao, nhiều khách quen lo xa và hỏi khéo liệu bà đã truyền nghề cho ai chưa. Bà chỉ cười hiền và nói: “Con đừng lo! Mệ có rồi…”
Nếu có dịp du lịch Huế vào những tháng đầu năm, bạn đừng quên thưởng thức bánh đúc mật còn sót lại mà Review Huế chia sẻ nhé. Món ăn bình dị nhưng không kém phần thanh tao của vùng đất Cố đô.
Ảnh: Internet
Tin khác