Ca Huế đã được công nhận là “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia” năm 2015. Đây là một món ăn tinh thần, một thú vui tao nhã của người Huế. Xuôi theo dòng sông Hương thơ mộng, bạn sẽ được thả hồn mình vào những bản nhạc Cung đình, những làn điệu dân gian hoặc những điệu hát đối đáp đầy ngẫu hứng. Cùng Check in Huế khám phá nhé.
Contents
Giá trị nghệ thuật của ca Huế
Ca Huế trên sông Hương là một hình thức sinh hoạt nghệ thuật độc đáo của người dân vùng đất Cố đô đã có từ lâu đời. Ai có dịp đến Huế đều ấn tượng sâu sắc với những làn điệu mượt mà của xứ Huế và mong muốn được một lần ngồi tựa mạn thuyền để thưởng thức trên dòng sông Hương. Đêm ca Huế bắt đầu với những bản nhạc lễ cung đình Huế “Lưu Thủy“, “Kim Tiền“, “Xuân Phong“, “Long Hổ“…đưa người xem ngược dòng thời gian về với những những nét đẹp của một quá khứ vàng son.
Ca Huế hình thành từ dòng nhạc Dân gian và dòng nhạc Cung đình, thể hiện rõ theo hai dòng lớn điệu Bắc và điệu Nam. Điệu Bắc gồm những bài ca mang âm điệu tươi tắn, trang trọng. Điệu Nam thì trữ tình sâu lắng xen lẫn cái da diết như Nam Ai, Nam Bình. Được đúc kết trong 60 tác phẩm thanh nhạc và khí.
Ca Huế trên sông Hương không phải lối giải trí xô bồ và đều phù hợp với mọi lứa tuổi. Dàn nhạc để biểu diễn ca Huế gồm có nhạc công với trang phục áo the đầu đội khăn xếp, chơi các nhạc cụ đàn nhị, đàn nguyệt, sáo và đàn bầu. Các ca công nữ với trang phục áo dài truyền thống và chơi các nhạc cụ sanh loan, sanh tiền.
Ca Huế với âm sắc ngọt ngào của giọng nói xứ Huế. Gió thổi vi vu nhẹ nhàng man mát làm cho ta luôn cảm nhận cuộc sống lúc nào cũng bình yên và dễ chịu biết bao. Những ưu phiền, sầu khổ sẽ được gửi về với nước và trôi lênh đênh trên dòng sông khi tự tay thả những chiếc hoa đăng mang nhiều ước nguyện, hy vọng.
Ca Huế là thú chơi tao nhã
Khi thành phố bắt đầu lên đèn, cầu Trường Tiền lấp lánh sắc mầu, cũng là lúc những chiếc thuyền rồng lần lượt rời bến, chầm chậm ngược dòng Hương để bắt đầu một đêm ca Huế. Ðón làn gió mát rượi bên triền sông, chúng tôi thả bộ dọc cầu Trường Tiền để tới Bến tòa Khâm, bắt đầu hành trình đi tìm nét quyến rũ riêng của Huế qua những làn điệu sông trăng. Thuyền rồng hững hờ trôi bồng bềnh, khán giả trên thuyền háo hức ngắm nhìn thành phố Huế thơ mộng từ sông Hương và chăm chú xem các nghệ sĩ chuẩn bị biểu diễn.
Theo nhiều tư liệu, ca Huế hình thành vào khoảng thế kỷ 17 và trở thành thú chơi tao nhã của các hoàng thân quốc thích, gia đình quan lại trong suốt thời gian dài khi Huế là thủ phủ xứ Ðàng Trong, sau đó là kinh đô của cả nước dưới triều Nguyễn.
Mặc dù vô cùng thịnh đạt trong thời kỳ triều Nguyễn, nhưng sau đó, trong một thời gian dài hàng thập kỷ thăng trầm chiến tranh, hoạt động ca Huế đã ngưng trệ. Thời kỳ đổi mới, khi Thừa Thiên Huế tái lập tỉnh, ca Huế trên sông Hương đã được chú ý, phát triển như là một sản phẩm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách, được truyền bá và phát triển trở lại, phát huy được tối đa giá trị của loại hình diễn xướng độc đáo này.
Ca Huế có một hệ thống bài bản vô cùng đa dạng và phong phú bao gồm khoảng 60 tác phẩm thanh nhạc, khí nhạc theo hai điệu thức lớn là điệu Bắc và điệu Nam. Ðiệu Bắc thì trang trọng vui tươi, âm sắc trong sáng rộn rã như cổ bản, long ngâm, hành vân, long điệp… Ðiệu Nam thì trữ tình sâu lắng xen lẫn cái da diết bi thương thổn thức như: Nam ai, Nam bình, Tương tư khúc… Ngoài hai điệu chính, ca Huế còn có nhiều hơi nhạc như: thương, ai, xuân, thiền… để diễn tả những cung bậc sắc thái tình cảm khác nhau khi thể hiện. Chính hơi nhạc đã làm cho các danh ca, danh cầm Huế không còn là người diễn xướng đơn thuần những làn điệu có sẵn, mà là đất để họ tạo nên sự khác biệt trong khổ luyện tài hoa. Ca Huế có giá trị cao về nghệ thuật, về giáo dục thẩm mỹ, tình cảm, góp phần hình thành tính cách người xứ Huế.
Theo chị Nguyễn Thị Thủy, một ca sĩ có thâm niên biểu diễn loại hình nghệ thuật này, mở đầu cho một đêm ca Huế trên sông Hương là bốn nhạc khúc: Lưu Thủy, Kim Tiền, Xuân Phong, Long Hổ. Rồi tiếp đến là những điệu hò Huế đối đáp và tân nhạc Huế đặc sắc. Những âm điệu trầm bổng, du dương của giọng hát hòa quyện với tiếng réo rắt của dàn nhạc đủ cả đàn bầu, đàn tranh, đàn nguyệt, sáo, sênh, phách… sẽ ru tâm hồn du khách vào một miền ký ức sâu thẳm nhuộm tím lòng người, không sao quên được. Thuyền trôi đến bến Văn Lâu, du khách được trải nghiệm một phong tục có từ lâu đời của người dân xứ Huế là thả đèn hoa đăng trên dòng sông Hương. Ðây chính là phong tục với mong muốn cầu sự an lành, bình an cho mọi người. Hiện, ngoài sử dụng nhạc cụ dân tộc để chơi âm nhạc truyền thống, các nhạc công còn chơi cả những bản nhạc nước ngoài quen thuộc. Ðây chính là nét mới trong việc tổ chức ca Huế trên sông Hương nhằm phục vụ các du khách đến từ các quốc gia khác nhau, giúp họ thêm yêu mến các nhạc cụ truyền thống của dân tộc.
Phát huy giá trị ca Huế
Thời gian hoạt động biểu diễn ca Huế từ 8 giờ đến 24 giờ hằng ngày; không gian phục vụ biểu diễn ca Huế trên sông Hương là đoạn từ cầu Trường Tiền đến cầu Dã Viên; các thuyền du lịch có hoạt động biểu diễn ca Huế phải lắp đặt từ một đến hai camera giám sát kết nối với cơ quan quản lý.
Cùng với quá trình xây dựng hồ sơ trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, công tác bảo tồn và phát huy giá trị ca Huế cũng được triển khai thực hiện và bước đầu thu được những kết quả khả quan, đó là việc tổ chức các hoạt động văn hóa ở cơ sở về ca Huế thường xuyên và theo định hướng cụ thể, bài bản.
Tỉnh Thừa Thiên Huế đã và đang thực hiện chương trình đưa ca Huế vào trường học nhằm khơi dậy niềm đam mê và nâng cao ý thức, trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản này. Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp Sở Giáo dục và Ðào tạo tỉnh đưa di sản ca Huế vào trường học với hai nội dung như tập huấn hát ca Huế cho giáo viên âm nhạc các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Huế và dạy hát ca Huế cho học sinh theo hình thức Câu lạc bộ ca Huế tại các trường trung học cơ sở.
Việc xây dựng và triển khai Ðề án “Phát huy giá trị và xây dựng ca Huế trở thành sản phẩm dịch vụ văn hóa đặc sắc giai đoạn 2021 đến 2025” đã và đang có những hiệu quả tích cực. Hy vọng trong thời gian tới, với sự quan tâm vào cuộc của các cấp, các ngành, sự đồng hành bảo vệ di sản của cả cộng đồng, ca Huế sẽ ngày càng phát huy hết giá trị theo hướng bảo tồn bản sắc và bền vững.
Thời gian biểu diễn nghe ca Huế trên sông Hương
Hiện tại, thời gian biểu diễn ca Huế được tổ chức hàng đêm, với giá vé ghép khách giá rẻ, phải chăng. Thời gian biểu diễn được quy định 50 phút mỗi suất. Vừa nghe ca Huế, vừa du thuyền sông Hương và thả hoa đăng. Các suất biểu diễn như sau:
– Suất 01: 19h00 – 20h00
– Suất 02: 20h00 – 21h00
– Suất 03: 21h00 – 22h00 (mở theo thời điểm từng ngày)
Tổng hợp
Tin khác