Cơm muối Huế là món ăn dân dã, bình dị nhưng đậm chất “hoàng tộc”. Đây là món dành cho những người sành ăn vì để chế biến và bày biện một bữa cơm muối Huế đúng chuẩn không phải đơn giản. Ăn cơm muối Huế là “ăn” cái văn hóa đặc trưng của Cố đô, “thâm trầm”, mặn mà mà dịu ngọt. Cùng Check in Huế khám phá nhé.
Contents
Số lượng món ăn và cách bày trí
Muối Huế được chia thành 3 loại chính. Muối thực vật có muối mè, muối đậu phụng, muối tiêu, muối ớt, muối mơ, muối chanh,… Muối cá thì có muối cá, cá thu, cá rô đồng, cá bống, cá nục… Rồi muối thịt, với thịt heo, bò, gà, dê,… Các loại muối có đủ các vị đắng, cay, chua, mặn, ngọt, bùi.
Một bữa cơm muối cho vua chúa có thể lên đến hai mươi mấy loại muối, song phổ biến hơn cả là bữa cơm 9 loại muối, dành cho những gia đình bình dân. Người Huế thích số chín, “trùng trùng cửu cửu”, mang ý nghĩa trường tồn, vững bền.
Mâm cơm muối Huế bày biện đĩa cơm to hay nhỏ tùy theo thực khách, nhưng nhất định phải là loại đĩa sang trọng. Muối phải được dọn từng chút một trong loại chén kiểu hoa văn, chân hơi cao và xếp vòng như cánh hoa một cách nhuần nhị. Bát cơm được để ở giữa, những bát muối nhỏ được xếp vòng quanh trông như đóa hoa đang nở rộ.
Triết lý trong cơm muối Huế
Cơm muối Huế tuân thủ yếu tố cân bằng triết lý “âm – dương, hàn – thực” trong ẩm thực Việt Nam. Tuỳ theo mùa mà đầu bếp gia giảm vị muối để cơ thể dễ hấp thu. Vào thời điểm mưa nhiều, tiết trời ẩm, mát lạnh, người Huế sẽ chế biến các loại muối có vị cay, mặn và ngọt. Vào mùa hè oi bức thì các món có vị đắng và vị chua được ưa chuộng hơn cả.
Cơm muối Huế đúng như cái tên, là cơm ăn cùng với các loại muối đa dạng, lấy muối làm chính. Đây là minh chứng một điều rằng, bàn tay, khối óc và tình cảm mcủa người nấu đặt vào sẽ tạo nên sự khác biệt cho một món ăn ngon. Một bữa cơm muối Huế bày ra thưởng thức có không dưới mười chiếc bát lớn nhỏ, chỉ cơm và muối nhưng cơm được nấu cầu kỳ từ gạo thơm Nàng Hương, còn muối thì được chế biến bằng đủ cách rang, kho, om, chiên, trộn,…
Sự cầu kỳ trong chế biến cơm muối Huế
Để ăn một bữa cơm muối “để đời” như nhà văn Nguyễn Tuân từng ăn và mô tả thì khó vô cùng. Đó là những món ăn mà nhiều nhà nghiên cứu văn hóa Huế liệt vào “đệ nhất trân phẩm” ở thời nhà Nguyễn.
Để có được những món muối thì đầu tiên nguyên liệu phải là loại muối mà khi ăn thấy sam sảm ở đầu lưỡi, nhưng có vị ngọt dịu ở cổ họng. Đó là muối thường được nấu trong vại sành ở nhiệt độ cao, bốc hơi rồi lắng tụ thành những hạt thô, trắng tinh. Để làm ra được món muối cá thu, người đầu bếp phải hấp chín cá trước, sau đó đem giã cho thật tơi, xong mới cho vào đảo cùng muối trên ngọn lửa nhỏ khoảng 2 tiếng đồng hồ để cho cá đủ thời gian ngấm trọn vị vào muối.
Món muối ớt tươi thì chỉ cần dầm đôi ba trái ớt xanh thật cay vào chén muối hột là ra thành phẩm. Ngoài ra, còn có món muối mè đen, muối khế xanh, muối om tỏi, muối om riềng, muối om tiêu… Dù đều chế biến từ muối nhưng mỗi món lại mang mỗi hương vị khác nhau: muối ớt cay nồng, hơi chan chát; muối tiêu cay đắng nhẹ, vị ngọt hậu; muối mè béo và bùi…
Cơm phải nấu trong niêu đất nung có kích cỡ nhỏ, nấu sao cho ra cơm khô nhưng phải chín, không được sống cơm. Khi nấu, gạo Nàng Hương tỏa ra mùi hương đặc trưng lan tỏa khắp gian bếp, cho ra gạo cơm rất khô, tơi, xốp, không dính chùm vào nhau.
Thưởng thức cơm muối Huế
Cơm muối Huế kén người chế biến và kén luôn cả người ăn. Ăn cơm muối “ăn” cái văn hóa Huế. Vì vậy, nên, phải giữ cho được phong thái lịch sự, ăn từ tốn,để thưởng thức hết hương vị thơm ngon, ngọt dịu, sâu đằm. Cơm muối Huế không lẫn lộn với bất kỳ với các món muối nào. Chế biến cơm muối là nghệ thuật của người Huế, người thưởng thức phải có chiều sâu văn hóa.
Muối trắng ăn kèm cháo ngũ sắc. Muối đậu, muối mè ăn với xôi. Muối cá, muối thịt đường với cơm… Các món muối nhìn đơn giản nhưng về dinh dưỡng thì cân bằng giữa đạm, mỡ, đường. Ăn cơm muối phải nhai lâu để dịch vị tiết ra dễ tiêu hóa. 36 món muối gồm: muối ớt, muối dưa củ cải, muối dưa gừng, muối cá thu, cá ngừ, muối thịt bò, thịt heo… Các món muối tưởng rất đơn giản nhưng thể hiện triết lý tri túc của người Việt, khơi dậy sự khai hoang, chống chọi lại với thời tiết..
Hiện tại, cơm muối Huế không còn nhiều người biết cách chế biến như ngày xưa. Đây là một trong những món ăn truyền thống Việt Nam đặc sắc. Review Huế chúc bạn có cơ hội thưởng thức món ăn này khi đến Cố đô nhé.
Ảnh: Internet
Tin khác