Làng nghề Tây Hồ là nơi sản sinh ra chiếc nón bài thơ – biểu tượng mang vẻ đẹp của tâm hồn xứ Huế. Nón bài thơ xứ Huế là một trong những hình ảnh biểu tượng và cũng là món quà lưu niệm quen thuộc với du khách khi đến với cố đô. Cùng Check in Huế khám phá nhé.
Contents
Làng nghề Tây Hồ – quê hương của chiếc nón bài thơ
Làng nghề Tây Hồ nằm ở bên dòng sông Như Ý thuộc địa phận của xã Phú Hồ, huyện Phú Vang, cách trung tâm thành phố Huế 12km. Làng nghề truyền thống này đã được hình thành từ cách đây hàng trăm năm và những chiếc nón bài thơ cũng xuất hiện ở đây từ rất lâu, khoảng những năm cuối của thập kỷ 50 của thế kỷ XX.
Nghề chằm nón lá đã hình thành cách đây hàng trăm năm và nón bài thơ. Nón lá Tây Hồ đã trải qua bao thăng trầm lịch sử cùng với người dân làng Tây Hồ. Ở làng nghề Tây Hồ không chỉ phụ nữ biết chằm nón mà ngay cả những người đàn ông cũng có thể giúp chuốt vành, lên khung nón. Không biết tự bao giờ, làng đã bắt đầu nghề làm nón bài thơ. Người ta chỉ biết rằng trải qua bao sự thăng trầm lịch sử làm nón vẫn là cái nghề, là nghiệp phải noi theo của bao thế hệ người làng Tây Hồ.
Giai thoại về sự ra đời của những chiếc nón bài thơ làng nghề Tây Hồ xứ Huế bắt đầu từ một sự tình cờ. Vào khoảng những năm 1959-1960 nghệ nhân Bùi Quang Bặc, vốn là một người yêu nón lá và đã gắn bó với nghề làm nó nhiều năm đã nảy ra sáng kiến làm nên những chiếc nón bài thơ bằng cách ép các câu thơ vào giữa hai lớp lá, giúp chiếc nó đẹp hơn và nhắn gửi nhiều ý nghĩa.
Ngoài nét trầm mặc đầy thơ mộng hay dáng vẻ cổ kính đẹp đến mê hoặc của những đền đài lăng tẩm thì những chiếc nón bài thơ cũng là hình ảnh đặc trưng in đậm trong tâm trí của nhiều du khách đến Huế và làng nghề Tây Hồ là điểm dừng chân hấp dẫn cho những ai đã trót mê mẩn những chiếc nón bài thơ đặc trưng của xứ sở này.
Vì sao nón bài thơ Tây Hồ nổi tiếng?
Đến với làng nghề Tây Hồ, du khách sẽ có cơ hội được chiêm ngưỡng vẻ đẹp yên bình của làng quê xứ Huế với cánh đồng lúa bát ngát, khung cảnh mộc mạc, giản dị và thấm đẫm chất thơ cũng như khám phá các công đoạn tạo nên những chiếc nón tuyệt đẹp. Ở làng nghề Tây Hồ, hầu hết mọi nhà đều có nghề làm nón bài thơ và du khách đến đây sẽ nhìn thấy những vạt lá non của cây bồ quy diệp hay lá dừa, lá gối được phơi khô trước hiên nhà, trên những bãi đất trống tạo nên sắc vàng thơ mộng.
Một chiếc nón lá đơn sơ tưởng chừng như rất đơn giản nhưng quy trình làm đòi hỏi sự kỳ công, khéo léo của những đôi bàn tay chân chất. Để tạo ra một chiếc nón, người làm phải thực hiện khoảng 15 công đoạn từ lên rừng hái lá, rồi sấy lá, mở, ủi, chọn lá, xây độn vành, chằm, cắt lá, nức vành, cắt chỉ,… để có một chiếc nón bài thơ. Đặc biệt hơn những nơi khác, các nghệ nhân làng nghề Tây Hồ lựa chọn vật liệu là lá non của cây Bồ Quy Diệp sau khi hái trên rừng đem về phơi sương rồi nức vàng rồi ủi cho phẳng.
Du khách đến đây có thể vừa thăm quan vừa chia sẻ, trò chuyện và được các nghệ nhân lâu năm giới thiệu về những chiếc nón bài thơ cũng như đam mê, tình yêu và sự tự hào của họ với nghề truyền thống của quê hương. Đặc biệt bạn cũng sẽ cơ cơ hội thử tài tạo nên những chiếc nón bài thơ mang dấu ấn cá nhân.
Không khí sinh hoạt của làng nghề lúc nào cũng sôi động bởi người dân nơi đây làm nón quanh năm dù là hè hay là đông thì cũng luôn tấp nập người mua kẻ bán và những người thợ lành nghề chăm chỉ khâu nón. Một điều đặc biệt khiến lữ khách ấn tượng khi ghé thăm làng nghề Tây Hồ chính là sự niềm nở và vui vẻ của người dân nơi đây, ai đến người dân của làng nghề Tây Hồ cũng đều niềm nở tiếp đón cũng như không quên mời nước, mời cơm và giới thiệu về những chiếc nón bài thơ với một sự tự hào đáng ngưỡng mộ.
Quy trình làm nón ở làng nghề Tây Hồ
Nguyên liệu để làm nên một chiếc nón bài thơ xứ Huế rất đơn giản, chỉ bằng lá dừa và lá gồi. Để có một chiếc nón bài thơ vừa nhẹ vừa đẹp, người ta phải thực hiện khoảng 15 công đoạn từ lên rừng hái lá, rồi sấy lá, mở, ủi, chọn lá, xây độn vành, chằm, cắt lá, nức vành, cắt chỉ… Để có được lá đẹp, người ta thường lên rừng chọn loại lá non (của cây Bồ Qui Diệp) có màu xanh nhẹ, sau đó đem phơi sương qua đêm để lá dịu lại.
Tiếp theo, người ta phải nức vàng và ủi lá cho phẳng. Để có được lá đẹp, lá làm nón phải giữ được màu xanh nhẹ, người ta ủi lá nhiều lần cho phẳng và láng. Sau đó, người thợ chuẩn bị khung để chằm nón.
Khung này bao gồm 6 cây sườn chính, dựa trên đó người ta bố trí 16 nan tre được vót nhỏ uốn quanh khung hình chóp nón. Khi làm nón bài thơ, người ta chỉ làm 2 lớp lá, ở giữa là những thắng cảnh và các câu thơ hay. Khi xây và lợp lá, người thợ phải khéo léo sao cho khi chêm lá không bị chồng lên nhau nhiều lớp để nón có thể thanh và mỏng. Khi nón chằm hoàn tất, người ta đính thêm vào chóp nón một cái “xoài” được làm bằng chỉ bóng láng để làm duyên, sau đó mới phủ dầu nhiều lần, phơi đủ nắng để nón vừa đẹp vừa bền.
Hiện nay, đối với người dân Tây Hồ, chằm nón là nghề sống còn, dù nghề này không mang lại hiệu quả kinh tế cao. Bình quân mỗi ngày công người chằm nón từ 30 – 40 ngàn đồng, nhưng nghề này đã giải quyết được một lượng lớn lao động địa phương, nhất là những tháng nông nhàn.
Hiện làng nghề Tây Hồ có hơn 300 hộ gia đình sinh sống, thì gần 90% hộ gia đình làm nghề chằm nón lá. Những người thợ chằm nón ở Tây Hồ nổi tiếng với đôi bàn tay khéo léo, chiếc nón làm ra được mọi người yêu thích. Nón lá Tây Hồ có 3 loại: nón thường, nón lá kè và nón bài thơ.
Nón lá gắn liền với hình ảnh người con gái Huế
Nón lá không chỉ dùng để che nắng, che mưa mà còn là vật trang sức làm duyên thêm nét đẹp của những thiếu nữ. Từ lâu những chiếc nón bài thơ bên tà áo dài đã trở thành biểu tượng của xứ Huế, một trong những món quà lưu niệm hết sức ý nghĩa dành cho du khách khi du lịch nơi đây.
Về với xứ Huế bạn sẽ rất dễ dàng bắt gặp hình ảnh duyên dáng của những thiếu nữ đôi mươi trong tà áo dài, bên những chiếc nón bài thơ nghiêng nghiêng, hình ảnh ấy sẽ luôn khiến những ai yêu Huế phải ngẩn ngơ say đắm. Nếu đã trót mê mẩn vẻ đẹp duyên dáng của những chiếc nón bài thơ, thì chắc chắn làng nghề Tây Hồ chính là điểm đến tuyệt vời mà bạn không thể bỏ qua trong chuyến vi vu cố đô.
Nếu có dịp bạn có thể ghé thăm làng nghề Tây Hồ và khám phá quy trình làm nón và mua những chiếc nón bài thơ làm quà nhé. Review Huế chúc bạn có những trải nghiệm thú vị nhé.
Ảnh: Internet
Al tomar fotografías con un teléfono móvil o una tableta, debe activar la función de servicio de posicionamiento GPS del dispositivo; de lo contrario, no se podrá posicionar el teléfono móvil.